ÇOCUĞUM YEMEK YEMİYOR

Sevgili anneler, çocuğuma bir türlü yemek yediremiyorum, gün boyu ağzına tek bir lokma koymadı,saatlerce yemek vermesem umrunda değil,evde her yemek saati sorun çıkmasından bıktım diyorsanız bu yazı sizler için..

Bu konuda yalnız değilsiniz, sayısız evde her gün verilen yemek yeme savaşı var. Tatlı sözler söyleyerek, pohpohlayarak, nasihatlerde bulunarak, kaşıkla peşinden dolaşarak, hikaye anlatarak, resimli kitap gösterek yemek yedirmeye çalışan bir anne diğer tarafta da bu duruma boyun eğmeyi reddeden bir çocuk yer alıyor.

Neden Yemek Yeriz?

Çocuğun bedensel, duygusal gelişmesini ve sosyal davranışlarını doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biri yaşına, cinsine ve aktivitesine uygun olarak yeterli ve dengeli beslenmesidir.

Beslenmenin, büyüme ve gelişmenin çok hızlı olduğu bebeklik ve çocukluk çağında ayrı bir yeri vardır. Bu dönemde optimal beslenmenin sağlanmaması, büyüme ve gelişmeyi yavaşlatır, durdurur.

 

Gelişim Dönemlerine Göre Çocuklarda Beslenme Şekli

Çocuklar 0-1 yaş döneminde ilk 6 ay anne sütüyle beslenmeye başlayarak  mama, yoğurt ve diğer ek gıdalarla devam ederler.

Bir yaşını doldurmuş çocuk aile masasında yer alarak kendi ince motor gelişim hızında yemek yemeye başlar..Kendi kendine yeme isteği ise 1 yaş ile başlar.Bu dönemde büyümenin yavaşladığı,anne bağımlılığının azaldığı ve kişilik kazanma çabasının belirginleştiği bir dönemdir. Bu yaşta çocuklar yemekleri dokunarak, karıştırarak,tadarak yemekten zevk alırlar.

Dış dünyaya olan merakı,hareketliliği artarken yemek konusunda ailenin beklediği kadar yemeyebilir. 2 yaşla birlikte ayrışma bireyselleşme sürecine giren çocuklar önlerine konulan her yemeği yemeyerek bağımsızlıklarını ilan ederler.

 

Peki Çocuklar Neden Yemek Yemez?

Çocuklar fizyolojik,psikolojik sorun ya da ihtiyaçlarından ya da gelişim dönemi özelliklerinden yemeği azaltabilirler. Her çocuğun aile dinamiği, büyüme hızı aynı değildir.Çocuğun belli bir besini reddetmesinin nedenlerinden biri de o besini yediğinde kendini kötü hissetmesidir. Bazı besin alerjileri tehlikeli olabilir.

 

Çocuklar Neden Sebze Sevmezler?

Çocukların sebzeye karşı bir tat sorunu yoktur.Önemli mineraller ve vitaminler bakımından zengin küçük bir porsiyon sebze yemeğini kabul ederler.Fakat bazı anneler “sağlıklı” olduğu için çocuklarına bir tabak dolusu sebzeyi yedirmeye çalışmaktadırlar. Hatta sebze yedirmek için diğer gıdaları vermemek için direnirler. Çocuk ile anne arasında savaş bu şekilde başlamaktadır. Sonucunda çocuk sebzeye karşı tiksinti duyuyor ve böylece büyüdüğünde bile sebze yemekten hoşlanmıyor.

 

Büyüme Sürecinde Çocuklar Daha Az Yemeye Başlarlar

1 yaş civarında oluşan başlayan bu değişimin nedeni,büyüme hızındaki azalma,çocukta ki hareketin artmaya başlamasıdır.İlk sene bebekler hızlı büyüyüp kilo alırlar ikinci sene ise bu çok yavaştır.1,5 yaşındaki bir bebek 9 aylık bebekten daha az yemek yiyebilir.Verilen yemeğin yarısına ya da daha azına ihtiyaç duyan bir çocuğa iki kat fazla yemek vermeye çalışan bir anne düşünürsek çatışma kaçınılmazdır.

 

 Anne-Baba Tutumlarının Beslenme Üzerindeki Etkisi

Anne- baba tutarsızlığı,yemek yeme sırasında yaşanan tartışmalar,yeni kardeş doğumu,taşınma,ailede yemek seçen kişilerin varlığı çocuğun yemeği reddetmesine neden olabilecek durumlardan birkaçıdır.

 Çocuklar çok küçük yaşlardan itibaren bedenlerinde kontrol sağlayabileceklerini keşfederler. Ayrıca yemek yiyerek ya da yemeyerek ailelerini denetim altında tutabileceklerini de fark ederler.

Çocuk anne-babaya karşı öfkeli olduğu zamanlarda yiyeceği dakikalarca ağzında tutarak, kusarak güçlü olduğunu onlara karşı gelebilip direnebildiğini gösterebilir.

 

Çocuğun Yemeğe Karşı Üç Savunması

Çocuklar ihtiyaç duyduğunun daha fazlasını yemesi için ısrar eden ebeveynine karşı kendini savunmak ister. İlk savunma hareketleri ağızlarını kapamak ve başlarını çevirmektir. Eğer ebeveyni ısrar etmeye devam ederse  ağzını açar ama yutmaz. Daha fazla ısrar edildiğinde ise kusar.

 

 “Büyümek İçin Yemek Yemelisin..”

Bu cümle çocuklara sıkça söylenen tanıdık olduğumuz bir söylemdir.Bir canlının ihtiyaç duyduğu yemek miktarı harcadığı efor ve gelişmesi hariç onun boyutlarına bağlıdır. Çocuklar büyüyor olmasalardı bir yetişkinden çok daha az yemeğe ihtiyaç duyarlardı. Çünkü beden olarak çok küçüklerdir.Beslenme konusundaki en büyük söylemlerden bir tanesi büyümenin beslenmenin bir sonucu olduğuna inanılır; oysa sadece yemek yenildiği için büyümeyiz, aynı zamanda büyüdüğümüz için yemek yeriz.

 

Çocuğunuz Neye İhtiyacı Olduğunu Biliyor

Çocukların doğdukları andan itibaren beslenme alışkanlıkları oluşmaktadır. Bebekken acıktığında  istediği memeden karnı doyana kadar emmesi kendi beslenmesi üzerindeki kontrolünü göstermektedir. Her insanın ihtiyacı olan besini bulmasını ve uygun miktarda yemesini sağlayan içgüdüsel bir mekanizma vardır.

Bir çocuğa istediğini yeme izni verildiği zaman, ihtiyaç duyduğunu yiyecektir. Çocuğunuzun gelişim sinyallerini gözlemleyip ona uyumlanarak bu sürecin daha rahat geçmesini sağlayabilirsiniz.

 

Yemek Saatinde Yapılmaması Gerekenler

Anneler konu çocuklara yemek yedirmek olunca yaratıcılıkta sınır tanımaz. Eğer çocuk henüz tek başına yemek yiyemiyorsa, kaşığı uçağa dönüştürerek işe başlarlar. Ardından çocuğun dikkatini şarkılarla, danslarla, tv ile dağıtmaya çalışırlar. Kısa süre sonra bu hareketleri ödüller(“Bezelyeleri yersen çikolata vereceğim”),cezalar(“Yemeğini bitirmediğin için çikolata yok”), ricalar(“Annene bunu yapma!”),tehditler(“Bitirmediğin için parka gitmek yok!”),modeller(Ispanağı yersen temel reis gibi güçlü olursun!”),yakarışlar(“Bu anne için,bu baba için..”) takip eder.

 

Çocuklara vitamin alması için çeşitli sebzeler bulamaç haline getirilerek verilmemelidir, onlarında bir damak zevki olduğu sevmediği yiyecekleri yemek istemeyeceği unutulmamalıdır. Böylece yediği yemekler konusunda seçim yapabilme hakkının olabileceğini de  düşünecektir.

 

 Israr Etmeyin

Öncelikle çocuğunuza yemek yedirmek için ısrar etmeyin,onu ödüllendirmeyin veya ceza vermeyin. Bir yaşını doldurmuş çocuk kesin olarak aile sofrasındaki yerini almalıdır. Çocuğun erişkin hızında ve miktarında yemek yiyemeyeceği unutulmamalı ve buna sabır gösterilmelidir. Öğünlerdeki porsiyonların bitirilmesi için ısrarcı olunmamalıdır.

Ödül-Ceza Vermeyin

Yemeği kendi içinde bir ödül veya ceza olarak kullanmak çocuğun yeme alışkanlıklarını olumsuz yönde etkiler.Çünkü ceza ile çocuğun iç düzenleyici dinamiğini göz önüne almayan otoriter beslenme biçimleri çocuklarda iştahsızlığa yol açmaktadır.

Ödül-ceza yerine istendiği gibi kurallara uygun yemeğini yiyen çocuğun ise çabası övülmeli, takdir edilmelidir.Çocuğunuzun süreçteki çabasını överek içsel motivasyon geliştirmesine yardımcı olursunuz.

 

Çocukların Yemek Yemesi İçin Neler Yapılabilir?

Yemek yemek, uyku gibi tuvalet gibi bir ihtiyaçtır. Çocuklar ebeveynlerini gözlemleyerek öğrenirler ve onları taklit ederek ihtiyaçları kadar besin tüketirler.

• Yemek zamanı çocuğunuzu mama sandalyesine ya da yemek masasına oturtarak yemek yemenin sosyal bir olay olduğunu gözlemlemesini sağlamalıdır.
• Yemek seçen/ beğenmeyen çocuklara sınırlı ölçüde seçenek sunulmalı, çocuğun kabul edeceği bir yemek türünü yemekte bulunmalı.
• Farklı yemek çeşidi yaparak çocuğa istediğini seçme hakkı verilmelidir.
• Çocuklar 1,5 yaşından sonra çatal kaşık kullanabilirler, dolayısıyla bu yaştan sonra kendi kendine yemesini desteklemek için kaşığı ağzına vermektense eline verip, yemesini bekleyin. Böylece yediği yemekler konusunda karar verme hakkının da kendinde olduğunu düşünecektir.
• Tabağı tepeleme doldurmak görüntü açısından itici gelebileceği için porsiyonları ufak tutun.
• Kolay çiğneyebileceği ve yutabileceği besinleri tercih edin. Zorlamadan değişik yemek çeşitlerine alıştırarak tek bir besin türüne bağımlı kalmasını önleyin. Ö
• Yemekten önce aşırı miktarda süt,abur-cubur tüketmesi birçok besini reddetmesine yol açar.
• En önemlisi de anne çocuğuna karşı duygusal olarak yakınlığını hissettirebilmeli
• Çocuklar ilk başta önüne konulan yiyeceğe dokunur,avuçlar eliyle sıkar, tadına bakar.Yani önce onunla önce oyun oynar sonra ağzına götürür. Elleriyle döküp saçmasına izin verilmelidir ki çocuk yiyeceği besini tanısın.Bu süreç çocuğun motor becerileri gelişene kadar devam edecektir.
• Her zaman döke saça yemek yemeyecektir.Çocuklar 1,5 yaşından sonra çatal, kaşık kullanabilirler dolayısıyla bu yaştan sonra kendi kendine yemesini desteklemek için kaşığı ağzına vermektense eline verip yemesini bekleyin.
• Çocuğunuz artık kendini ifade edebiliyorsa yemeği koyarken hangisinden kaç kaşık istediğini sorun.Daha fazla isterse tabağı bittikten sonra isteyecektir.Başlarda yemek yeme eylemi uzun sürebilir esnek davranın.Aksi taktirde çocuğunuza yemek yemeye yeteri kadar zaman tanınmaması onu strese sokabilir.
• Aileye düşen sorumluluk çocuklarına çeşitli,sağlıklı besinler sunmaktır.Bunlar arasından seçim yapma ve yenecek miktarı belirleme sorumluluğu aileye değil çocuğa aittir.
• Çocuğunuz sizin beğendiğiniz yemek düzenini ve çeşidini benimsemek zorunda değil, kendi çeşidini kendisinin bulmasına izin verin.

 

 Empati, Şefkat, Sabır..

Çocuklarda görülen yemek seçme veya reddetme durumu çocuğun aşırı hareketli ya da içe kapanık olmasından da kaynaklanıyor olabilir. İştahsızlık çocuğun yaşına ve kişisel özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Çocuğun yemek yemeye karşı gösterdiği tepki, annenin yaklaşımı da önemlidir. Özellikle de anne-babanın beslenme konusundaki tutumlar iştahsızlığı tetikleyebilmektedir.

Baskı yapmak, cezalandırmak, aşırı ısrarcı olmak gibi yaklaşımlar da çocuğu beslenmeye karşı tepkili hale getirir.  Bu nedenle çocuklara doğru yaklaşım iştahsızlık sorununu gidermede önemli bir adımdır. Çocuğun temel ihtiyacı ebeveynlerinin şefkati, teması, ve kendisi ile kurduğu ilişkisidir. Aileyi oluşturan bireyler bir birini tamamlayan bir bütünün parçasıdır.

 

Çocuğunuza Uyumlanın

Aile en temel bağlantısal parça olup, bütün toplumlarda en yakın sosyal çevreyi oluşturmaya devam etmektedir. Çocukların yemek yeme alışkanlıklarının ve davranışlarının geliştiği 2-5 yaş arası da aile bireylerinden en fazla etkilendiği dönemdir. Bu nedenle de aile, aile üyelerinin sabrı, empati kurma hali, çocuğunun sinir sistemini gözlemleyip ona uyumlanma hali önemlidir.

Sonuç olarak; aile bir bütündür, aile düzeni, ailenin yemek yeme alışkanlıkları, davranışları çocuğun yemek yeme özelliklerini etkiler .Anne baba yemek esnasındaki kuralları çocuğun gelişim özelliklleri ve ihtiyacına göre esneterek çocukla uyumlanmalıdır.